De Klimaattop in Glasgow is nog in volle gang, maar het is nu al duidelijk dat de sportwereld haar stempel heeft gedrukt op deze 26ste editie van de COP. Hoe sport betrokken is bij de COP26 en hoe beslissingen tijdens de COP26 de Nederlandse sportwereld raken, beschrijf ik kort in deze blog.
Wat is de COP26?
Sinds Berlijn 1995 komen ± 197 lidstaten van de VN-Raamconventie over klimaatverandering bijeen tijdens een zogenaamde COP. Oftwel, “conference of the parties”. Tijdens een COP trachten lidstaten nader tot elkaar te komen met betrekking tot de internationale klimaataanpak. De voor velen bekendste COP vond in 2015 in Parijs plaats, de COP21. Tijdens de COP21, beter bekend als het Parijs akkoord, werd voor lief genomen dat onze temperatuur op aarde gemiddeld 1,5 ºC stijgt. En ruim binnen de ‘veilige’ marge van 2 ºC zou blijven. Ik herhaal gemiddeld gezien. Dat betekent dat sommige regio’s een gemiddelde stijging van 3,5 ºC kunnen verwachten en andere 0,8 ºC.
Momenteel vindt de COP26 plaats. Voor velen wordt deze editie gezien als een cruciaal moment in de klimaatstrijd, omdat er van lidstaten wordt verwacht dat zij hun plannen schetsen voor het nakomen van de toezeggingen die in Parijs zijn gedaan. Je zou de klimaattop ook kunnen zien als 196 pakkenmannen en -vrouwen die confereren over de toekomst van ±8 miljard naakte apen op deze planeet.
Hoe kun je de relatie tussen sport en de klimaatcrisis zien?
Grofweg kan sport drie rollen aannemen in de klimaatcrisis: sport als slachtoffer, sport als mede-veroorzaker en sport als podium. Onderstaand licht ik deze rollen toe.
1. Sport als slachtoffer
Sport is fundamenteel afhankelijk van stabiele natuurlijke elementen, met veilige klimatologische omstandigheden. Of het nu sneeuw is voor de wintersport, water en wind voor watersport of groen voor veldsporten, het klimaat beïnvloedt het allemaal. Een drastische verandering van het klimaat wordt dan ook direct in de sportwereld gevoeld. Alleen al in de afgelopen jaren zijn er zal tal van voorbeelden te noemen waarin de sportwereld werd geconfronteerd met extreem weer. Zo moest de World Cup Rugby 2019 in Japan wedstrijden uitstellen vanwege typhoon Hagibis, raakte tennissers gedurende de Australian Open 2020 in ademnood door smog van omliggende bosbranden en moeten Nederlandse schaatsliefhebbers tegenwoordig naar Oostenrijk afreizen om het krakende geluid van klapschaatsen op natuurijs nog eens te kunnen ervaren. Want écht Hollands schaatsweer zit er niet tot nauwelijks meer in. Al deze gevolgen hebben invloed op de sportprestaties, het verdienmodel en het vermogen om van sport te genieten, als sporter en als toeschouwer. De IOC spreekt dan ook over “the greatest threat to the world of sport as we know it”.
2. Sport als mede-veroorzaker
Maar sport is niet alleen een slachtoffer van klimaatontwrichting; het is ook onderdeel van het probleem. Zo toont wetenschapsjournalist David Goldblatt met een achterkant-bierviltjes berekening aan dat de wereldwijde sportindustrie ruwweg net zoveel ton CO2 uitstoot als Spanje. Sportcompetities spelen daarin een belangrijke rol; vlieg en -vervoersbewegingen, een constante inkoop van nieuwe materialen en energievretende aggregaten. Al deze voorbeelden dragen direct bij aan de klimaatcrisis. Als de sportsector een actieve rol wil innemen in de strijd tegen klimaatontwrichting, dan moet het haar eigen rol als mede-veroorzaker erkennen en beginnen met het verkleinen van haar eigen voetafdruk.
3. Sport als podium
Toch laat sport nog een enorme kans liggen wanneer het enkel haar eigen voetafdruk gaat reduceren. Wat sport uniek maakt is dat het een podium is waarmee het miljoenen fans, maar ook atleten, sportorganisaties en het bedrijfsleven aan kan zetten tot duurzamer gedrag. Een sportevenement kan er bijvoorbeeld voor kiezen om meer vegetarische en veganistische opties aan te bieden. Een dergelijke keuze zal de voetafdruk doen verlagen. Echter als het sportevenement in staat is om door middel van een slimme campagne bezoekers te stimuleren om thuis ook vaker vegetarisch te eten, dan heeft het een velen malen grotere impact gerealiseerd. Deze positieve aanpak maakt sport uniek in de strijd tegen klimaatontwrichting.
Wat is de rol van sport tijdens de COP26?
Hoewel de zichtbaarheid van de sport op een COP geen nieuw fenomeen is, is het wel een primeur dat sport op de agenda staat van de klimaatconferentie. Genoeg reden dus voor een feestje. Sport staat dit jaar op het veld in plaats van langs de zijlijn. Niet vanwege haar enorme voetafdruk, alhoewel alle vervoersbewegingen door sport niet uitgevlakt mogen worden, maar vanwege haar invloedrijke stem. Sport kan de helft van de wereldbevolking bereiken. Een krachtig middel om de krantenkoppen te halen. Bovendien staat sport bol van de rolmodellen die ieder een specifieke doelgroep in beweging kunnen brengen.
Goed nieuws is dat steeds meer atleten zich ook durven uit te spreken over de klimaatproblematiek. Al dan niet in teamverband. De fameuze ‘Dear Leaders of the World’ video (‘Dear Leaders Of The World’ - YouTube is hier een indrukwekkend voorbeeld van.
De UN erkent sport als krachtig middel in de vorm van hun Sport for Climate Action Framework, waarin ze atleten van allerlei pluimage inzetten om sportorganisaties aan te sporen tot het ondertekenen van vijf principes:
Onderneem systematische inspanningen om een grotere verantwoordelijkheid voor de natuurlijke omgeving te bevorderen
Verminder de algehele klimaatimpact
Onderwijs over klimaatactie
Promoot duurzame en verantwoorde consumptie
Pleit voor klimaatactie door middel van communicatie
Naast de hoofdpunten hebben verschillende sportorganisaties zich bijeen gepakt en bottom-up acties opgetuigd. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
De COP26 Sport Manifesto: een manifest ondertekend door ± 400 atleten en sportorganisaties waarmee de beweging, onder leiding van Eco-Athlete, invloed probeert uit te oefenen op de onderhandelingen. EcoAthletes launches COP 26 Sports Community Manifesto — EcoAthletes (ondertekenen kan nog tot maandag 8 nov)
Sport and Climate report: een sport en duurzaamheidsvisie document dat werd gelanceerd door het Amerikaans purpose-gedreven bureau 17 Sport. Sport and Climate Action — 17 Sport (17-sport.com)
We Play Green: een 'non-profit gamechanger platform' dat vorig jaar werd opgericht door de middenvelder van Sampdoria, Morten Thorsby. En tijdens de COP26 een mooi podium kreeg. Zijn doel? Het betrekken van de voetbalgemeenschap in de klimaataanpak. Heerenveen speler Siem de Jong is al om en gaat hem helpen. WE PLAY GREEN. De Nederlandse krant Trouw schreef er een stuk over: ‘De voetballer is echt niet blind als het gaat om het klimaat’, zeggen deze voetballende klimaatambassadeurs | Trouw
Hoe raken de COP26 beslissingen de Nederlandse sportwereld?
Allereerst staat het buiten kijf dat de Nederlandse regering de landelijke klimaatdoelen moet aanscherpen, aangezien ze al eerder hebben ingestemd (zelfs hebben geïnitieerd) met een Europese aanpassing van de klimaatdoelen. De vraag is alleen met hoeveel procent worden de doelen aangescherpt. Nu verplicht de overheid dat we gezamenlijk 49% minder CO2-uitstoten in 2030 t.o.v. 1990. Dit wordt naar alle waarschijnlijk 55-60%.
Ten tweede heeft de UN Sports for Climate Action Framework uitgeroepen meer van sportorganisaties te vragen, namelijk de verplichting om:
Een reductie van 50% van de totale CO2-uitstoot bereiken tegen 2030 (deze eis ligt lager dan de verwachte Nederlandse aanscherping)
Bereik van een emissieloze organisatie tegen 2040
Jaarverslagen in te dienen bij de VN over de voortgang betreffende deze doelen
Kortom, mocht je als sportorganisatie nog geen verduurzamingstraject hebben ingezet dan zou ik dit als de wiedeweerga gaan doen. Verduurzamen is een langetermijn investering die vanaf 2030 namelijk keihard verplicht wordt.
Hulp nodig bij de verduurzaming in en/of door je sportorganisatie? Een mailtje of belletje volstaat.
Phil Roothans - Sport Sustainability Impact Maker bij More2Win
Tel: 06-42338853
Email: phil@more2win.com
